Shanghai Noon ⁽⁰⁾

The Western was a staple of American motion picture culture for very many years; in fact, the Western era in films probably lasted longer than the Western era in history. But even by the beginnings of my generation, the spatial and temporal geography of the West, though still important, had become delightfully vague. ⁽¹⁾ And by the late fifties, the genre had largely become self-parodying, particularly with the appearance of the TV series Maverick (particularly the episodes with James Garner as Bret Maverick), and it became very, very difficult to take Westerns seriously any longer. Today, the West has become primarily a setting for comedies, bearing very little resemblance to the real West of history; see e.g. the now almost classic Blazing Saddles, last year's The Wild, Wild West and Bruce Campbell's unfortunately short-lived TV series Brisco County, Jr., which shares some elements in common with Shanghai Noon, a film which has absolutely nothing to do with Shanghai...

La Okcidenta filmo estas ĉefa parto de la usona kinokulturo dum multaj jaroj; la Okcidenta filmepoko supozeble daŭris pli longe ol la Okcidenta historiepoko. Sed eĉ antaŭ la komenco de mia generacio, la spacotempa geografio de la Okcidentusono, kvankam ankoraŭ grava, tamen jam fariĝis plezuriga malklara. ⁽¹⁾ Kaj antaŭ la fino de la kvindekaj jaroj, la genro grandparte fariĝis sinparodia, aparte okaze de la ekesto de la televidserio Maverick (precipe kiam temas pri tiuj epizodoj en kiuj James Garner rolis kiel Bret Maverick), kaj estis tre, tre malfacile plu serioze trakti la Okcidentajn filmojn. Hodiaŭ, la Okcidento jam estiĝis ĉefe scenejo por komedioj kaj ege malmulte similas la veran historian Okcidenton; ekz-e vidu la nun preskaŭ klasikan Blazing Saddles, The Wild, Wild West de la pasinta jaro kaj la bedaŭrinde mallonga televida serio de Bruce Campbell, Brisco County, Jr., kiu dividas kelkaj komunajn elementojn kun Shanghai Noon, film tute ne rilatanta kun Ŝanhajo...

In 1881 Qing princess Pei Pei (sic! and be sure to get the vowels right!), played by Lucy Alexis Liu, ⁽²⁾ unsatisfied with her prospective groom -- who, she thinks, will probably continue to look very much like a toad even after he kisses her -- allows her western tutor to convince her to flee with him to the United States. Alas! His bona fides are not completely in order; he is working for a renegade Imperial Guard, who runs a slave camp near Carson City, Nevada, where Chinese immigrants are impressed into (what else?) railway work, and together the two of them plan to hold the princess ransom for 100,000 pieces of gold. We are never informed whether this takes place before or after these enslaved workers discover the Orb ("Unearthed Foreign Object" or UFO) that played such an important role in Brisco County, Jr....

En 1881 Ĉing-princino Pej Pej (tiel! kaj nepre ne misdiru la vokalojn!), kiun rolas Lucy Alexis Liu, ⁽²⁾ nekontenta pri sia eventuala novedzo -- kiu, ŝi opinias, daŭre similos ranon eĉ post la kiso -- permesas, ke ŝia okcidenta instruisto konvinku ŝin fuĝi kun li al Usono. Ve! Li ne estas tute bona person; li kunlaboras kun renegata Imperia Gvardiano, kiu estas sklavobrigadon apud Carson City, en Nevado, kie oni trudas al ĉinaj enmigrintoj la fervojan laboron (ĉu povus esti aliaspeca?), kaj ili du kunintrigas por postuli, ke oni elaĉetu la princinon kontraŭ cent mil ormoneroj. Oni neniam informas nin, ĉu tio okazas antaŭ aŭ post ke tiuj sklavlaboristoj eltrovas la Globon (kiun oni ŝerce nomis NIFO), kiu tiom grave rolis en Brisco County, Jr....

The imperial government sends the money in the keeping of a five-man crew: the three most courageous Imperial Guards, the Imperial Interpreter to speak for them, and a fourth Imperial Guard, of somewhat lesser rank and competence but with the advantage of being the Interpreter's nephew, to carry the luggage. This fifth person, Chon Weng, is played by Jackie Chan with his usual elan. His commission is accompanied by the pious hope, on the part of the Chinese government, that the yang guizi will get rid of him for them.

La imperia registaro sendas la monon pere de kvinpersona bando: la tri plej kuraĝaj Imperiaj Gvardianoj, la Imperia Interpretisto por paroli por ili, kaj kvara Imperia Gvardiano, iom malpli laŭ graveco kaj kompetenteco sed kun la avantaĝo, ke li estas la nevo de la Interpretisto, por porti la pakaĵojn. Tiun kvinan ulon, Ĉon Ŭeng, rolas Jackie Chan kun ties kutima elano. Lian komision akompanas la pia espero, flanke de la ĉina registaro, ke la yang guizi sukcese malaperigos lin.

Things go wrong fairly quickly after arrival in America; the Interpreter is killed and Chon is separated from the other three during an abortive train robbery led by dashing, gallant bandit Roy O'Bannon (Owen Wilson). Chon sets out to cross mountains (which, from geological evidence, appear to be the Rockies!) to get to Carson City, but falls in with a tribe of local Indians after he rescues the chief's young child (the subtitles in this part appear to be very loose translations indeed), and after a wild party involving a peace pipe containing interesting herbs and his rebaptism with an Indian name (meaning "He-Who-Fights-In-A-Dress") he wakes up in the morning to find himself thoroughly married to the chief's daughter, a young lady who appears only occasionally in the rest of the movie but whose timing is always impeccable. He meets up with Roy again, and the two become unwilling partners -- unwilling, at least, until Roy finds out about the hundred thousand pieces of gold. The rest of the film involves, among other things, Chon learning to shoot, Roy learning to do Oriental superstuff a la Keanu Reeves in The Matrix, a psychotic marshal named van Cleef (homage to a former villain-actor in spaghetti westerns?), Chon's transformation into a sidekick (with a higher price on his head than Roy!) called "the Shanghai Kid", a battle in a Spanish mission that has somehow been transported to Nevada, a drinking game in a Carson City house of joy, and a useful way to bend the bars in a jail by using a wet silk robe (along with ways to wet a silk robe when you don't have a carafe of water handy). The attentive viewer can learn much from this film. Oh, and there's a fair amount of traditional kungfu thrash, bash and smash. Between the end of the story (which is happy for all concerned, except for those who were killed) and the credits there are a few minutes of amusing outtakes, as well.

Malbonaĵoj okazas sufiĉe rapide post alveno en Usono; oni mortigas la Interpretiston, kaj Ĉon apartiĝas de la tri ceteruloj dum aborta prirabo de trajno, kiun faras brava kaj kuraĝa bandito Roy O'Bannon (Owen Wilson). Ĉon entreprenas transiri montojn (kiuj, laŭ geologia aspekto, ŝajne estas la Rokmontaro!) por atingi al Carson City, sed renkontas tribon de lokaj indianoj, post ke li savas la idon de la tribestro (la koncernaj subtitoloj ŝajne estas tre malstriktaj tradukoj), kaj post bonveniga festo, en kiu rolas pacpipo entenanta interesajn drogojn, kaj lia rebapto per indiana nomo (signifo: "Batalanto-en-Jupo") li matene vekiĝas kaj trovis sin tutplene edzigita kun la filino de la tribestro, junulino kiu reaperas nur foje en la cetera filmo, sed ĉiam je la ĝusta horo. Li rerenkontas Roy-on, kaj tiuj du fariĝas kontraŭvolaj partneroj -- almenaŭ kontraŭvolaj ĝis Roy ekscias pri la cent mil ormoneroj. La cetera filmo enhavas, i.a.: Ĉon lernas pafi; Roy lernas Orienta superhomi laŭ Keanu Reeves en The Matrix; psiĥoza ĉefpolicano kun la nomo van Cleef (omaĝo al iama malbonulo-aktoro en italaj Okcidentaj filmoj?); Ĉon aliformiĝas al subpartnero (kvankam meritas pli grandan premi-monon ol Roy!) laŭnome "la Ŝanhaja Bubo"; batalo en hispana misiejo iel transportiĝinta al Nevado; drinkludo en voluptejo en Carson City; kaj utila metodo por kurbigi la ĉelajn ferstangojn, uzante malsekan silkan robon (ankaŭ oni lernos kiel malsekigi silkan robon kiam tute mankas akvo). La atenta rigardanto povas multon lerni el ĉi tiu film. Ha, kaj estas sufiĉe de la tradica gongfua frap-krakado. Inter la fino de la historio (kiu feliĉas por ĉiuj, se ne temas pri mortintoj) kaj la kreditoj, vidiĝas kelkaj minutoj da amuzaj kromfilmoj.

It's a fun film, though perhaps not as well researched as it might have been -- but then who cares?

Ĝi estas plezura filmo, tamen eble ne tiel bone antaŭstudata, kiel ĝi povis esti -- sed ĉu gravas?